İdrar Kaçırma Tedavisi

İdrar Kaçırma Tedavisi

Kadınlarda İdrar Kaçırma Nedir?

Tıbbi adı üriner inkontinans olan idrar kaçırma ya da bir diğer adıyla idrar inkontinansı istemsiz şekilde idrar tutamama, yani idrar çıkışını kontrol edememe durumudur. Boşaltım sisteminin önemli bir parçası olan mesane böbreklerden gelen idrarın biriktiği bölgedir. Omurilikten geçen sinir sistemi mesanenin kontrol edilmesini sağlar. Sağlıklı bir boşaltım sistemine sahip bireylerde mesanede biriken idrarın sızıntı ya da akıntı yaptığı gözlenmez.

İdrara çıkmanın ertelenmesinin ideal şekilde gerçekleştirme ya da idrarı tutabilme durumuna kontinans adı verilir. İdrarı tutma yetisinin kaybedilmesi yani, istemsiz idrar kaçırma ise tıpta inkontinans olarak isimlendirilir.

İleri yaştaki kadınlarda daha sık görülmekle birlikte, değişen nedenlere bağlı şekilde her yaştan kadında idrar kaçırma sorunu görülebilir. İdrar kaçırmanın bir hastalık olarak görülmesi ise sürekliliğine ve sıklığına bağlıdır. Erkeklerde de görülebilen idrar inkontinansı daha çok kadınlar arasında yaygındır.

İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?

İdrar kaçırma ya da tıbbi adıyla üriner inkontinans ya da diğer bir adıyla idrar sızıntısı sorunu bazı nedenlere bağlıdır. Bu nedenler şunlardır:

• İleri yaş
• Menopoz
• Zorlu doğumlar ile doğum sayısının fazla olması
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Vajinal enfeksiyonlar
• Mesane iltihapları
• Sistit
• Pelvik kasların zayıf olması
• Böbrek taşları
• Kabızlık
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Obezite (Aşırı Kilo)
• Hormonlarda görülen eksiklik ya da değişimler
• Genetik faktörler
• Demans ve Alzheimer hastalıkları
• Sinir sistemi rahatsızlıkları
• İdrar söktürücü, tansiyon ilaçları ve kas gevşeticiler ile sakinleştirici ilaç kullanımı.

Kadınlarda istemsiz idrar kaçırma sorununda en önemli etken ileri yaş olmaktadır. Özellikle 55 yaş üstü kadınlar riskli grupta kabul edilir. Yaş unsurunu yanı sıra aşırı kilo yani, obezite de idrar kaçırmanın önemli nedenlerin biridir. Vücut kitle endeksi 30’un üzerinde olan kadınlarda idrar sızıntısı görülme ihtimali yükselir.

Ayrıca hamilelik ve doğum da idrar inkontinansının öncelikli sebepleri arasında yer alır. Özellikle zorlu doğumlar ya da annenin hamilelik boyunca aşırı kilo alması ile bebeğin fazla kilolu olması da idrarı tutmayı sağlayan kaslara ve sinirlere zarar verebilir. Bu da idrarı tutamama ile sonuçlanır.

İdrar Kaçırma Belirtileri

İdrar kaçırma sorununda belirtiler idrar kaçırma çeşitlerine göre değişiklik gösterir. Ama genel olarak üriner inkontinans problemi olan kadınlar;

• Ağır eşyaları kaldırdıklarında ve fiziksel olarak zorlayıcı işler yaptıklarında,
• Gülme, öksürme ya da hapşırma gibi mesaneye baskı yapan davranışlarda bulunduklarında,
• Yatar ya da oturur pozisyondayken aniden ayağa kalktıklarında,
• İdrar yapma ihtiyacı hissettikleri zaman tuvalete yetişemediklerinde
• Tuvalete gittiklerinde tüm idrarı boşaltamadıklarını hissettiklerinde idrar kaçırma sorununun belirtilerine rastlanıyor demektir.

Üriner inkontinansın daha belirgin işaretleri ise şunlardır;

• İdrar yapamamak,
• Sık tekrarlanan mesane enfeksiyonları yaşamak,
• Ağrılı şekilde idrar yapmak,
• Sık sık idrara çıkma isteği hissetmek,
• Damla damla ya da çamaşırı ciddi şekilde ıslatacak biçimde idrar sızıntısının gözlemlenmesi,

Bu belirtilerin tamamını ya da bir kısmını yaşayan kadınlar idrar kaçırma hastalığından muzdarip olabilirler.

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir? (İdrar Kaçırma Tanı Yöntemleri)

İdrar kaçırma şikâyeti ile uzmana başvuran kadınların ilk muayenelerinde hastalıklarının detaylı öyküsü alınır ve hastadan idrar kaçırma sıklığı ile şekli öğrenilir. Ayrıca kadının kilosu, doğum yapma sayısı, kronik hastalıkları, ağır bir işte çalışıp çalışmadığı, sigara kullanımı sorulur. Fiziksel muayene de yapıldıktan sonra aşağıdaki tanı yöntemleri uygulanabilir.

1. Sistometri: Mesanedeki basıncı ölçmek için kullanılan bu yöntem sistometrogram olarak da adlandırılır. Bu yöntemde hastanın belirli hareketleri yapması istenir ve mesaneye su verilir.
2.  EMG Testi: EMG testi ile idrar tutmayı sağlayan kasların gerektiği konumda olup olmadığına ve bu kasları destekleyen sinirlere bakılır.
3. Pelvik Ultrason: Ses dalgaları ile yapılan bu radyolojik incelemede pelvis bölgesindeki organlara bakılır.
4. Post-Void Rezidüel Çalışma: Bu tanı yönteminde idrar yaptıktan sonra mesanede hangi miktarda idrar kaldığı tespit edilir.
5. İdrar Tahlili: Hastaya idrar tahlili yapılarak idrar kaçırma ile benzer belirtilere sahip olan idrar yolu enfeksiyonlarına bakılır.
6. Sistoskopi: Üretra ve mesanenin iç yapıları incelenir.

Kadınlardaki İdrar Kaçırmanın Çeşitleri

İdrar kaçırmanın temel nedenlerine ve kadın hastanın yaşına göre değişecek şekilde idrar inkomtinansının tipleri bulunmaktadır. Bunlar stres tipi idrar kaçırma, sıkışma tipi idrar kaçırma, taşıma tipi idrar kaçırma ve hem stres tipi hem de sıkışma tipi idrar kaçırmanın bir arada görüldüğü karma yani, miks idrar kaçırma tipleridir.

Stres Tipi İdrar Kaçırma

Halk arasında normal doğum olarak bilinen vajinal doğum yapmış kadınlarda sıkça görülen stres tipi idrar inkontinansı hapşırma, ıkınma, zıplama, koşma, aniden yerinden kalkma, öksürme ve ağır kaldırma gibi karın içi basıncını artıran durumlar sonucu meydana gelir. Stres inkontinansı sorunu yaşayan hasta bu aktivitelerden birini yaptığında idrar tutamaz ve istemsiz şekilde idrar sızıntısı yaşar. Buradaki “stres” sözcüğü psikolojik anlamda kullanılmaz.

Stres tipi idrar kaçırma her yaştan kadın arasında çok yaygındır ve yaşlandıkça artar. Yaşlanmanın yanı sıra, diğer faktörler arasında doğum, obezite veya bir tür pelvik taban bozukluğu yer alır.

Stres üriner inkontinans, pelvik tabanınızdaki bir zayıflıktan kaynaklanır ve idrar yolunuzun (idrarın çıktığı tüp) mesanenize ani bir basınç uygulandığında tamamen kapanmasını engeller. Bu da öksürürken, gülürken, yürürken veya egzersiz yaparken normal günlük aktiviteler sırasında idrarın dışarı sızmasına neden olur.

Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma

Urge inkontinans da denilen sıkışma tipi idrar kaçırma, şiddetli biçimde ve istemsiz olarak idrarı tutamama durumunu anlatır. Bu tip inkontinansta mesane gereğinden daha aktiftir ve hasta bir sıkışma hissi yaşar. Bu sıkışma hasta tarafından mesanede aniden duyumsanan kasılmalar halinde kendini gösterir ve hasta kontrolsüz biçimde idrarını kaçırır.

Urge inkontinansın en büyük nedeni mesane kaslarıyla sinirsel uyarı arasındaki koordinasyonsuzluktur. Şeker yani diyabet ve Parkinson hastalıkları gibi sinir uyarı sistemini bozan hastalıklar bu tip idrar kaçırmalara yol açabilir.

Miks Tip İdrar Kaçırma

Karma yani miks tip idrar kaçırma hem stres tipi hem de sıkışma tipi idrar kaçırma şikayetlerinin bir arada görüldüğü idrar tutamama durumudur.

Taşma Tipi İdrar Kaçırma

Taşma tipi idrar kaçırmada idrar kesesi depolama kapasitesini aşacak şekilde dolar ve kesedeki idrar rezervi taşar. Bu durumda hasta idrara çıkma ihtiyacı hissetmediği halde idrar kaçırma durumu yaşar. Yani hasta mesanesinin dolu olduğunun farkına varamaz. Bu idrar kaçırma tipinde özellikle gece idrar kaçırma sorunu sıkça görülür ve mesanenin gerilmesine bağlı olarak damla damla ya da sızıntı şeklinde idrar kaçırılması söz konusudur.

Bu dört idrar kaçırma tipi dışında da başka hastalıklar nedeniyle kadınların idrar tutamadıkları görülür. Örneğin felç gibi sinir sistemi hastalıkları nedeniyle idrar kaçırma durumları, söz edilen inkontinans tipleri dışında kalır. Enfeksiyonlara ya da ilaç kullanıma bağlı idrar kaçırma ise geçici bir durumdur ve enfeksiyonun tedavi edilmesi ve ilaç değişikliği ile ilaç tedavisinin tamamlanması neticesinde son bulur.

Kadınlardaki İdrar Kaçırma Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bir tür fonksiyon bozukluğu olan kadınlarda idrar kaçırma probleminin tedavisi mümkündür. Bu tedaviler cerrahi yöntemlerle yapılabildiği gibi cerrahi olmayan yöntemlerde de olumlu sonuç alınabilir.

Tedavi yöntemini seçmek için idrar kaçırmanın hangi türde olduğunu belirlemek gerekir. Örneğin sıkışma tipi idrar kaçırma sorunu ilaçlar ile tedavi edilebilir. İlaç tedavisinin yanında cerrahi olmayan yöntemlerden bir diğeri egzersizdir. Yaşam şeklinin değiştirilmesi ise yine cerrahi operasyonlara gerek duyulmadan bu rahatsızlığın çözümü olabilir.

Cerrahi Olmayan Tedavi Yöntemleri

İdrar kaçırma ya da tıbbi adıyla üriner inkontinans sorununun hastada hangi tipi olduğu belirlendikten sonra ilk çözüm cerrahi yöntemlere başvurmak olmamalıdır. Öncelikle cerrahi olmayan tedavi yöntemlerine başvurulmalı ve bu yöntemler kullanılarak sorunun ortadan kalkabileceği ya da en aza indirilebileceği hastaya iletilmelidir. Cerrahi olmayan yöntemler denendikten sonra hastanın rahatsızlığı devam ediyorsa cerrahi tedavi yöntemlerine geçilmelidir.

İlaç Tedavisi

Tıpta Urge inkontinans adı verilen sıkışma tipi idrar kaçırmada ilaçlar kullanılarak hasta tedavi edilebilmektedir. Burada ilaç tedavisi normalden çok daha fazla aktif durumda olan kasların aktivitesi azaltılmalı ve bunu sağlayacak ilaçlar kullanılmalıdır. Fakat stres idrar kaçırmada ilaç tedavisi sonuçsuz kalmaktadır. Aynı zamanda idrar kaçırmaya neden olan kan şekeri yüksekliği, idrar yolu enfeksiyonu gibi rahatsızlıklar için de yapılan ilaç tedavisi bu tedaviyi destekler niteliktedir.

Egzersiz Yöntemleri (Kegel Egzersizi- Pelvik Taban Kasları Egzersizi)

İdrar kaçırma sorunu kadınlarda obezite, diyabet, zorlu doğumlar, menepoz ve ileri yaş gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Kadınlarda idrar kaçırma nedenleri içinde yer alan bir diğer unsur da pelvik kaslarının zayıflığıdır.

Pelvik kasların kuvvetlendirilmesini sağlayacak egzersizlerin idrar kaçırma tedavisi dahilinde ciddi olumlu sonuçları olduğu bilinmektedir. Kegel egzersizleri pelvik kaslarını güçlendirirken vajen dokusunu da sıkılaştırır. Böylece genital organların sarkması önlenir ve idrar daha iyi derecede tutulabilir. Kegel adı verilen kadınlarda idrar kaçırma egzersizleri uygulandığında ilaç tedavisine bile gerek kalmadığı vakalara rastlanmıştır.

Yaşam Tarzı Değişikliği

İdrar kaçırma hastalığı teşhisi koyulduktan sonra hastadan yaşam tarzını değiştirmesi istendiğinde de özellikle sıkışma tarzı idrar kaçırma durumu hafifletilebilir, hatta ortadan kalkabilir. Bunun için öncelikli olarak kilo kontrolünün sağlanması, sigara kullanımının kesilmesi, egzersiz yapılması ve beslenme düzenin yeniden planlaması gibi hayat rutinlerinin ve alışkanlıkların kazanılması tedavinin bir ayağını oluşturur.

Ayrıca günlük tüketilen sıvı miktarının azaltılması da idrar kaçırma durumunu yavaşlatır. Fakat sıvı tüketiminin azaltılması su miktarı üzerinden yapılmamalı, hastaların kahve, çay ve meşrubat gibi günlük olarak tükettikleri sıvılardan uzak tutulması sağlanmalıdır. Hasta yaşam stilini değiştirdiği halde hastalıkta bir gerileme gözlenmiyorsa diğer tedavi yöntemleri denenmelidir.

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Bütün tanı ve değerlendirme aşamaları sonlandığında hastanın cerrahi tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyduğuna karar verildiğinde hastanın yaşam kalitesini düşürmeyecek ve sorunu çözecek bir yöntem uygulanmalıdır. Büyük kesikler olmadan yapılması gereken bu müdahale sonucunda hasta hızlı şekilde iyileşmeli hayat kalitesi korunmalıdır. Bu doğrultuda özellikle cerrahi tedavi yöntemi uygulanması gereken stres tipi idrar kaçırma hastaları başta olmak üzere idrar kaçırma sorunu yaşayan diğer kadınlar Bulkamid yani mesane boynuna enjekte tedavisi olabilirler.